تعریف و هدف:
هدف از تدریس دروس زبان و ادبیات فارسی در سطح دانشگاهها و مدارس عالی آشنا ساختن دانشجویان است به جنبه‌های مختلف آثار نظم و نثر زبان فارسی و ایجاد مهارتهای لازم برای فارغ‌التحصیلان این رشته و بهره‌مندی از این مهارتها در بخشهای فرهنگی و علمی که با زبان و ادبیات فارسی سروکار دارند.
نقش و توانایی فارغ‌التحصیلان :
از فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی در تمام قسمتهای فرهنگی و توسعه علوم می‌توان استفاده کرد و بدیهی است که مسلمانان در گسترش تمام شاخه‌های علوم و فرهنگ در بسیاری از وزارتخانه‌ها و مؤسسات به نوعی با زبان و ادبیات سروکار داریم، از آن جمله است: آموزش و پرورش رادیو و تلویزیون، مطبوعات، مؤسسات سازمانهای مختلف نشر و چاپ سازمانهای تألیف و ترجمه، مؤسسات کتب درسی و کمک درسی و نیز در جریان گسترش کتب علمی و فنی و تجربی پزشکی که نیازمند به زبانی روشن و قابل فهم می‌باشد، حق در گسترش و ترویج علوم و معارف اسلامی در خارج از کشور جمهوری اسلامی.
فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی اگر پویا وفعال باشد می تواند یک نویسنده، شاعر یا منتقد گردد ودر مراکز چاپ ونشر کتاب به عنوان ویراستار وناظر ادبی در چاپ کتاب حضور داشته باشد. در ضمن تعدادی از فارغ التحصیلان نیز با توجه به ذوق وسلیقه خود کارهای ویژه ای انجام می دهند که از آن جمله می توان به شرکت در تألیف فرهنگ های مختلف به عنوان پژوهشگر ادبی و ”فیش نویس علمی“ و “انتخابی“ دایره المعارف ها اشاره کرد.
اولین جائی که دانشجویان این رشته مشغول به کار می شوند مدارس آموزش و پرورش در همه سطوح ابتدائی، راهنمایی و دبیرستان می باشد، عمده کار آنها ترویج و نشر زبان فارسی است که محل ارائه آن به قشر جوان و در سطح مدارس است که با ادامه تحصیل کار در دانشگاه نیز از جاهائی است که امکان جذب آنها نیز هست البته در سطح کارشناسی می توان جذب نهضت سوادآموزی نیز شد.
ضرورت و اهمیت:
ضرورت و اهمیت رشته زبان و ادبیات فارسی در توسعه همه علوم و بخصوص علوم اسلامی کاملاً روشن می‌شود. با توجه به آنکه ادبیات ظرف مجموعه تمدن و علوم بشری است و ما در کار تعلیم و تربیت که از مهمترین وظایف دولت اسلامی است و نیز در توسعه علوم و فرهنگ با زبان و ادبیات فارسی مستقیماً یا غیرمستقیم نیاز و ارتباط داریم و این ضرورت را باید از مسیرها و راههایی که یادشده است تأمین شود.
رشته زبان وادبیات فارسی بهترین بستر برای ورود به شناخت فرهنگ وعرفان وحتی معارف دینی ما است. چون سرفصل ها و دروسی که در این رشته تدریس می شود هر کدام مسیری است که به دشت های وسیع معرفت منتهی می گردد. مثلاً معانی وبیان وآرایه های ادبی موجب ارضاء حس زیباشناسی در حوزه ادبیات می شود واز دیگر سو صنایع شعری وفنون بلاغی مانند تلمیح، استعاره ومجاز کلیدی برای پی بردن به نکات باریک واشارات معنایی متون ادبی است.
امروزه دامنه ادبیات فارسی بسیار گسترده است به گونه ای که پیش بینی می شود بتوان ده گرایش برای آموزش ادبیات فارسی تدوین کرد, یعنی دانشجو طی دو سال بعدیکی از گرایش های علوم بلاغی، ادبیات داستانی وگرایش های دیگری که می توان در این رشته پیش بینی کرد، مطالعه کند. اما آنچه امروزه در دانشگاهها به عنوان رشته ادبیات فارسی تدریس می شود، دارای دو شاخه اصلی زبان فارسی وادبیات فارسی است. که در بخش زبان فارسی مسایل مربوط به زبان شناسی، دستور زبان، اصول نگارش و ویرایش و در بخش ادبیات: سبک شناسی، نقد ادبی، انواع ادبی، تاریخ ادبیات، صنایع ادبی شامل بدیع، معانی وبیان و عروض همچنین متون نظم ونثر کلاسیک مورد بررسی قرار می گیرد.
اگریک دانشجوی ادبیات از خواندن یک بیت شعر حافظ یا خواندن داستان های شاخص ومعروف ادبیات جهان لذت جهان لذت نبرد به اشتباه وارد این رشته شده است چون دانشجوی زبان وادبیات فارسی باید دروس بسیار در وادی ادبیات فارسی بخواند واگر کسی علاقه مند نباشد این رشته برایش ملال آور می شود. این رشته قلم درست وبیان خوب می خواهد تا بتوان منظور خود را به خوبی تفهیم کرد. همچنین دانشجوی این رشته لازم است که حافظه نسبتاً قوی داشته باشد چون بخش عظیمی از مقولات ادبی را باید به خاطر بسپارد تا در مواقع لازم به آنها دسترسی داشته باشد.
ادبیات آئینه فرهنگ و تمدن یک ملت است و بسیاری از مسائل از قبیل شیوه معیشت، طرز فکر، اندیشه های فلسفی، عقاید و آرای مذهبی و اخلاقی، آداب و رسوم و مانند آنها در آثار ادبی نمایان می شود. انتخاب این رشته با توجه به اینکه قاعده ها و ضوابط زبان مادری را به ما می آموزد به ظاهر معمولی و آسان به نظر می آید اما در واقع لطائف و ظرائفی دارد که در مراحل تخصصی کار را مشکل می کند. در این رشته دو بخش زبان و ادبیات فارسی مورد بررسی قرار می گیرند. قلم و زبان فارسی شامل زبان شناسی، دستور زبان، اصول نگارش و ویرایش و در بخش ادبیات، سبک شناسی، نقد ادبی، انواع ادبی، تاریخ ادبیات، بدیع، معانی، بیان، عروض و نیز متون نظم و نثر کلاسیک مورد بررسی قرار می گیرند.