پیشینه رشته
قرآن کریم و احادیث منقول از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) در همه فرق اسلامی به عنوان اصلیترین منبع شناخت معارف و آموزههای دینی شناخته میشود. مطالعه و بررسی این منابع از صدر اسلام تا کنون یکی از مهمترین دانشهای دینی به حساب میآید. تفسیر قرآن کریم، جمعآوری و صحت روایات، تاریخ قرآن کریم و احادیث و ... از جمله موضوعاتی است همواره مورد مطالعه دانشمندان اسلامی بوده است و سابقهای به عمر اسلام دارد. لکن این دانش با تأسیس دانشگاه، برای نخستین بار به صورت رشته دانشگاهی در سال 1313 در دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهیات امروزی) دانشگاه تهران تدریس گردید و امروزه نیز در دانشگاههای دیگر تدریس میشود. این رشته در دانشگاه بیشتر با محوریت بررسیهای تاریخی و علوم حاشیهای درحوزه قرآن و حدیث شکل گرفته است.
موضوع رشته
این رشته در دانشگاه بیشتر با محوریت بررسیهای تاریخی و علومی شکل گرفته است که وظیفه آنها بررسی مسائل محتوایی و شکلی حوزه قرآن و حدیث. در این رشته به موضوعاتی همچون تفسیر قرآن کریم، روشهای فهم قرآن کریم، تاریخ قرآن کریم و احادیث، روشهای بررسی صحت اسناد روایات و ... پرداخته میشود. این نوع از بررسیها تأثیر مستقیمی در فهم صحیح و برداشتهای بدون انحراف از منابع دینی دارد. فقها که وظیفه استنباط احکام الهی از منابع دینی را بر عهده دارند یکی از مهمترین مصرفکنندگان مستقیم تولیدات علمی این رشته هستند.
ضرورت
از آنجا که قرآن و سنّت دو منبع اصلی دین اسلام، و تأمین کنندهى نیازهاى دینی مسلمانان است و شناخت آن ها براى پژوهش و تدریس آموزه هاى اسلامی و تبلیغ آن ها ضرورى است؛ لازم است، که رشته ى علوم قرآن و حدیث به صورت مستقل برگزار شود تا نیاز جهان اسلام به کارشناسان اسلامی تأمین گردد.
نقش و توانایی
دانش آموختگان این رشته با مطالعه و تحصیل در رشته ى علوم قرآن و حدیث میتوانند، پژوهشگر، مبلّغ و مدرّس قرآن، تفسیر و حدیث شوند، و نقش مؤثّرى در اعتلاى فرهنگ اصیل اسلامی و شناساندن آن به مردم جهان ایفا کنند. و با کسب معلومات نسبی در مقاطع بعدى ادامهى تحصیل دهند و به اهداف برنامه ریزى تعمیق بخشند.